"Albert Camus VEBA - Veba" - читать интересную книгу автора (Camus Albert)

Bu kitap, Patates Bask¤ Ekibi taraf¤ndan tek kopya olarak, Beyaz¤t Devlet K№t№phanesi GЎrme Engelliler bЎl№m№nde kullan¤lmak №zere gЎrmeyen okuyucular¤n yararlanabileceЁi hale dЎn№■t№r№lm№■t№r.
Bu чal¤■ma Patates Bask¤'n¤n sЎz konusu kamu hizmetine destek saЁlamak amac¤ ile gЎn№ll№ olarak y№r№tt№Ё№ bir faaliyettir.


╟A╨DA▐ D▄NYA YAZARLARI
1. bas¤m: 1997
2. bas¤m: 1998
ISBN 975-510-767-3
Editions Gallimard 1956 / Onk Ajans Ltd. ▐ti. / Can Yay¤nlar¤ Ltd. ▐ti. (1994)
Bu kitap, ▌stanbul'da Can Yay¤nlar¤'nda dizildi, ╓zal Bas¤mevinde bas¤ld¤. (1998)
Albert Camus VEBA
ROMAN
Frans¤zca asl¤ndan
чeviren NEDRET TANYOLA╟ ╓ZTOKAT
CAN YAYINLARI LTD. ▐T▌.
Hayriye Caddesi. No. 2, 80060 Galatasaray, ▌stanbul Telefon: (0-212) 252 56 75 - 252 59 88 - 252 59 89 Fax: 252 72 33╓zg№n ad¤ La Pe■te
ALBERT CAMUS'N▄N
CAN YAYINLARI'NDAK▌
K▌TAPLARI
BA▐KALDIRAN ▌NSAN / deneme D▄╨▄N ve B▌R ALMAN DOSTA MEKTUPLAR / anlat¤
▌LK ADAM / roman
MUTLU ╓L▄M / roman Х
S▌S▌FOS S╓YLEN▌ / deneme
S▄RG▄N VE KRALLIK / Ўyk№ler
TERS▌ VE Y▄Z▄ / anlat¤
VEBA / roman YABANCI / roman
YAZ / deneme YOLCULUK G▄NL▄KLER▌ / izlenimler
Albert Camus, 1913 y¤l¤nda Cezayir'de doЁdu, babas¤ i■чiydi, annesinin okuma-yazmas¤ yoktu. Cezayir'de 1934 y¤l¤nda evlendi. ▌ki y¤l sonra bo■and¤. Kom№nist parti №yesi oldu, ama 1937'de at¤ld¤. ▌lk roman¤ Mutlu ╓l№m, ancak Ўl№m№nden sonra yay¤mland¤. ▌lk genчlik y¤llar¤nda yakaland¤Ё¤ t№berk№loz hiч pe■ini b¤rakmad¤. Yay¤mlanan ilk roman¤ Tersi ve Y№z№'d№r (1937). Arkadan pe■ pe■e Ўteki romanlar¤ geldi. 1940 y¤l¤nda Paris'e geldi. Genчlik y¤llar¤nda ba■lad¤Ё¤ gazeteciliЁi hep s№rd№rd№. 1957 y¤l¤nda Nobel Edebiyat ╓d№l№n№ ald¤. 1960 y¤l¤nda bir otomobil kazas¤nda ya■am¤n¤ yitirdi.
Bir hapsedilmi■liЁi ba■ka bir hapsedilmi■likle gЎstermek, gerчekte var olan herhangi bir■ey-le gЎstermek kadar mant¤Ёa uygundur.
Daniel de FoeBu g№ncenin konusunu olu■turan ilginч olaylar 194.'te Oran'da meydana geldi. Genel d№■№nceye gЎre biraz s¤ra d¤■¤ olduЁundan bu olaylar¤n geчebileceЁi yer buras¤ deЁildi, ilk bak¤■ta Oran gerчekten de s¤radan bir kent, Cezayir 'in Frans¤z ilinden ba■ka bir ■ey deЁildi.
Kentin kendisi de, itiraf etmek gerekir, чirkindir. Dingin gЎr№n№ml№ bu kenti ba■ka onca ticaret kentinden farkl¤ k¤lan ■eyin ne olduЁunu ay¤rt etmek iчin biraz zaman gerekir. ╓rneЁin, ne bir kanat ч¤rp¤■¤n ne de bir yaprak h¤■¤rt¤s¤n¤n duyulmad¤Ё¤, g№vercini olmayan, aЁaчs¤z ve bahчesiz bir kent, tam anlam¤yla yans¤z bir yer nas¤l d№■№n№l№r? Mevsimlerin deЁi■imi ancak gЎЁe bak¤larak anla■¤l¤r. ▌lkbahar yaln¤zca havan¤n niteliЁinin deЁi■mesinden ya da sokak sat¤c¤lar¤n¤n banliyЎlerden getirdikleri чiчek sepetleriy-le kendini duyurur; чar■¤ pazarda sat¤lan bir ilkbahard¤r bu. Yaz¤n, g№ne■ fazla kuru evleri kavurur ve duvarlar¤ gri bir k№lle Ўrter; o zaman art¤k kapal¤ kepenklerin gЎlgesinden ba■ka yerde ya■anmaz. Sonbaharda, tersine чamur tufan¤ olur. G№zel g№nler yaln¤zca k¤■¤n olur.
Bir kenti tan¤man¤n en bildik yollar¤ndan biri de insanlar¤n orada nas¤l чal¤■t¤Ё¤na, orada birbirlerini sevdiЁine ve nas¤l Ўld№Ё№ne bakmakt¤r. Bizim k№ч№k kentimizde, iklimden belki de, bunlar¤n t№m№ bir arada yap¤l¤r, ayn¤ tutkulu ve belirsiz havayla. Yani burada insan¤n can¤ s¤k¤l¤r ve al¤■kanl¤klar edinmeye Ўzen gЎsterir. Burada ya■ayanlar чok чal¤■¤rlar, ancak hep zengin olmak amac¤yla deЁil. ╓zellikle ticarete ilgi duyarlar ve onlar¤n deyi■iyle, Ўnce i■ yapmakla ilgilenirler. DoЁal olarak basit keyiflerden de zevk al¤rlar; kad¤nlardan, sinemadan ve deniz banyolar¤ndan ho■lan¤rlar. Ancak, чok mant¤kl¤ olarak; bu zevklericumartesi ak■amlar¤ ve pazar g№nlerine saklarlar, ч№nk№ haftan¤n t№m Ўteki g№nlerinde чok para kazanmaya чal¤■¤rlar. Ak■am, b№rolar¤ndan ч¤kt¤klar¤nda belli bir saatte karelerde bulu■urlar, ayn¤ bulvarda gezinti yaparlar ya da kendi balkonlar¤na ч¤karlar. Daha genч olanlar¤n zevkleri ■iddetli ve k¤sad¤r, oysa daha ya■l¤lar¤n kЎt№ huylar¤ i■kolik toplant¤lar¤, e■ dost davetleri ve kтЁ¤t oynanan чevrelerle s¤n¤rl¤d¤r.
Ku■kusuz bunun yaln¤z bizim kente Ўzg№ bir ■ey olmad¤Ё¤ ve sonuчta t№m чaЁda■lar¤m¤z bЎyle olduЁu sЎylenecektir. Ku■kusuz, bug№n, insanlar¤n sabahtan ak■ama чal¤■t¤klar¤, sonra da ya■amak iчin geri kalan zamanlar¤n¤ kтЁ¤t oynayarak, kafelerde ve чene чalarak harcamay¤ yeЁledikleri kadar doЁal hiчbir ■ey yoktur. Ancak baz¤ kentler ve №lkeler vard¤r, orada insanlar arada s¤rada ba■ka ■eyden ku■ku duyarlar. Genelde bu onlar¤n ya■am¤n¤ deЁi■tirmez. Yaln¤z ku■ku ortaya ч¤km¤■t¤r ve bu da her zaman bir kazanчt¤r. Tersine, Oran ku■kular¤ olmayan bir kenttir, yani t№m№yle modern bir kent. Buna baЁl¤ olarak, bizim burada insanlar¤n birbirini nas¤l sevdiklerini belirtmeye gerek yoktur. Erkekler ve kad¤nlar a■k edimi denen ■eyde чabucak birbirlerini yutarlar ya da iki ki■ilik uzun bir al¤■kanl¤k geli■tirirler. Bu uчlar aras¤nda чoЁunlukla bir orta nokta yoktur. Bu da Ўzg№n bir ■ey deЁil. Her yerde olduЁu gibi Oran'da da zamans¤zl¤ktan ve d№■№nmemekten insanlar bilmeden birbirini sevmek zorundad¤r.
Kentimizde daha Ўzg№n olan burada Ўlmenin g№чl№Ё№d№r. Asl¤nda g№чl№k doЁru sЎzc№k deЁil, rahats¤zl¤k demek daha doЁru olacak. Hasta olmak ho■ bir ■ey deЁildir, ancak size hastal¤kta destek olan kentler ve №lkeler vard¤r ve buralarda bir bak¤ma insan kendini b¤rakabilir. Bir hastan¤n ■efkate gereksinimi vard¤r, bir ■eye yaslanmaktan ho■lan¤r, чok doЁald¤r bu. Ancak Oran'da iklimin a■¤r¤l¤klar¤, burada y№r№t№len i■lerin Ўnemi, dekorun belirsizliЁi, ■afaЁ¤n чabuk sЎkmesi ve zevklerin niteliЁi, her ■ey saЁl¤kl¤ olmay¤ gerektirir. Bir hasta kendini yapayaln¤z buluverir.
10

N№fusun t№m№n№n telefonda ya da kafelerde poliчelerden, kon■imentolardan ve indirimlerden sЎz ettiЁi ayn¤ dakikalarda s¤caktan ч¤t¤rdayan y№zlerce duvar¤n ard¤nda kapana k¤st¤r¤lm¤■ Ўlmek №zere olan birini d№■№nelim. Modern bile olsa Ўl№mdeki rahats¤zl¤k bЎyle, kurak bir yerde meydana geldiЁinde anla■¤lacakt¤r.
Bu birkaч bilgi belki kentimizle ilgili yeterli bir fikir verir. Hem sonra hiчbir ■eyi abartmamak gerekir. Alt¤ чizilmesi gereken, kentin ve ya■am¤n s¤radan gЎr№n№m№d№r. ▌nsan al¤■kanl¤klar¤n¤ edindikten sonra g№nlerini kolay geчirir. Kentimiz tam da al¤■kanl¤klar iчin uygun bir yer olduЁuna gЎre burada bundan iyisi can saЁl¤Ё¤ denebilir. Bu Х aч¤dan bak¤nca, ku■kusuz ya■am¤n чok tutku verici olmad¤Ё¤ gЎr№l№r. En az¤ndan bizde karma■a nedir bilinmez. Ve bizim iчten, sempatik ve hareketli n№fusumuz buraya yolu d№■m№■ ki■ilerde her zaman belli Ўlч№de sayg¤ uyand¤rm¤■t¤r. Renkten, bitkiden ve ruhtan yoksun kentimiz sonunda dinlendirici bir yer gibi durmaya ba■lad¤, sonunda burada uyunuyor. Ancak kentin, m№kemmel чizilmi■ bir koyun Ўn№nde, ч¤plak bir yaylan¤n ortas¤nda, ¤■¤kl¤ tepelerle чevrili e■siz bir manzaraya ili■tirilmi■ olduЁunu da eklemek yerinde olacakt¤r. Yaln¤zca bu koya s¤rt¤n¤ чevirmi■ olmas¤ ve bundan dolay¤, insan¤n hep aray¤p bulmak zorunda kald¤Ё¤ denizi gЎrmenin olanaks¤z olmas¤ №z№c№ olabilir.
O y¤l¤n ilkbahar¤nda meydana gelen ve burada g№ncesini aktarmaya karar verdiЁimiz ciddi olaylar dizisinin ilk gЎstergeleri olan Чbunu sonradan anlad¤kЧ olaylar¤ hiчbir biчimde kentlilerin d№■№nemeyeceЁini, bu noktada herkes kolayca kabul edecektir. Bu olaylar kimilerine iyice doЁal gelecektir, kimilerine de, tersine, inan¤lmas¤ g№ч. Ancak, her ■ey bir yana, bir vakan№vis bu чeli■kileri gЎz Ўn№ne alamaz. Onun gЎrevi yaln¤zca, "▐unlar meydana geldi," demektir, eЁer bunlar¤n gerчekten de meydana geldiЁini ve t№m bir halk¤n ya■am¤n¤ ilgilendirdiЁini biliyorsa ve bЎylece sЎylediklerinin doЁruluЁunu iчtenlikle onaylayacak binlerce tan¤k varsa.
11Kald¤ ki, kaderin cilvesiyle belli say¤da tan¤kl¤klar¤ derleme olanaЁ¤ bulmasayd¤ ve anlatt¤Ё¤n¤ ileri s№rd№Ё№ ■eylere ister istemez kar¤■masayd¤, zamanla tan¤yacaЁ¤n¤z anlat¤c¤ bu t№r bir giri■im iчinde bir deЁerlendirmede bulunma s¤fat¤n¤ pek kazanamazd¤. ▌■te ona bir tarihчi yap¤t¤ ortaya koyma hakk¤ tan¤yan da budur. Tabii ki, amatЎr de olsa, bir tarihчinin her zaman belgeleri vard¤r. Bu Ўyk№n№n anlat¤c¤s¤n¤n da kendi belgeleri var: ╓ncelikle kendi tan¤kl¤Ё¤, sonra ba■kalar¤n¤n tan¤kl¤Ё¤; bunun nedeni de rol№ gereЁi, bu g№ncedeki t№m ki■ilerin anlatt¤Ё¤n¤ derlemek zorunda olmas¤yd¤, son olarak da, sonunda eline geчen metinler. Uygun olduЁu kan¤s¤na vard¤Ё¤nda bunlardan dile-diЁince yararlanmak istemektedir. Bir ■ey daha istemektedir... Ancak s¤ran¤n anlat¤ya gelmesi iчin belki de art¤k bu yorumlar¤ ve dilsel Ўnlemleri b¤rakman¤n zaman¤d¤r. ▌lk g№nlerin anlat¤lmas¤ biraz Ўzen istiyor.
12
16 Nisan sabah¤ Doktor Bernard Rieux muayenesinden ч¤kt¤ ve sahanl¤Ё¤n ortas¤nda Ўl№ bir fareyle kar■¤la■t¤. O anda fazla Ўnemsemeden hayvan¤ ayaЁ¤yla itti ve merdivenleri indi. Ancak sokaЁa geldiЁinde, bu farenin olmas¤ gereken yerde olmad¤Ё¤ akl¤na geldi ve kap¤c¤ya haber vermek №zere geri dЎnd№. Ya■l¤ MЎsyЎ Michel 'in tepkisi kar■¤s¤nda bu gЎrd№Ё№n№n al¤■¤lmad¤k olduЁunu daha iyi hissetti. Bu Ўl№ farenin varl¤Ё¤ ona yaln¤zca tuhaf gelmi■ti, oysa kap¤c¤ iчin bir rezaletti. Zaten bu sonuncunun tavr¤ kesindi: Apartmanda fare yoktu. Doktor bo■u bo■una onu ilk kat¤n sahanl¤Ё¤nda muhtemelen Ўl№ bir fare bulunduЁuna inand¤rmaya чal¤■t¤; MЎsyЎ Michel'in kan¤s¤ biraz olsun deЁi■miyordu. Apartmanda fare yoktu, o zaman biri bunu d¤■ar¤dan getirmi■ olmal¤yd¤. SЎz№n k¤sas¤, bir ■aka sЎz konusuydu.
Ayn¤ ak■am, Bernard Rieux koridorun iyice dibinde yalpalayan ve ¤slak t№yl№, b№y№k bir fare gЎrd№Ё№nde, apartman¤n giri■inde, dairesine ч¤kmadan Ўnce, ayakta durmu■ anahtarlar¤n¤ ar¤yordu. Hayvan dengesini ar¤yormu■ gibi durdu, k№ч№k bir ч¤Ёl¤kla kendi чevresinde dЎnd№ ve aralanm¤■ dudaklar¤ndan kan f¤■k¤rtarak sonunda devrildi. Doktor bir s№re onu izledi ve dairesine ч¤kt¤.
D№■№nd№Ё№ fare deЁildi. Bu f¤■k¤ran kan, onu kafas¤n¤ kurcalayan konuya dЎnd№r№yordu. Bir y¤ld¤r hasta olan kar¤s¤ ertesi g№n daЁda bir dinlenme yerine gidecekti. Ona tembih ettiЁi №zere, kar¤s¤n¤ odalar¤nda yat¤yor buldu. BЎylece kar¤s¤ yol yorgunluЁuna haz¤rlan¤yordu. G№l№ms№yordu.
Ч Kendimi чok iyi hissediyorum, dedi.
13Ba■ucu lambas¤n¤n ¤■¤Ё¤nda doktor y№z№n№ ona чevirmi■ bak¤yordu. Rieux iчin otuz ya■¤ndaki bu y№z, hastal¤Ё¤n izlerine kar■¤n hep genчlik y№z№yd№, belki de geri kalan her ■eyi alt eden ■u g№l№mseme y№z№nden.
Ч Uyuyabilirsen uyu, dedi Rieux. Hastabak¤c¤ saat on birde gelecek ve sizi ЎЁle trenine gЎt№receЁim.
Hafifчe nemlenmi■ bir aln¤ Ўpt№. G№l№mseyi■ kap¤ya kadar ona e■lik etti.
Ertesi g№n, 17 Nisan saat sekizde kap¤c¤ geчerken doktoru durdurdu ve koridorun ortas¤na №ч Ўl№ fare koyarak bu soЁuk ■akay¤ yapanlara suчu y№kledi. Onlar¤ b№y№k kapanlarla yakalam¤■ olmal¤lard¤, ч№nk№ hayvanlar kan iчindeydi. Kap¤c¤ fareleri ayaklar¤ndan tutarak, suчlular¤n bu ac¤ alay kar■¤s¤nda kendilerini ele vermeleri beklentisiyle bir s№re kap¤n¤n Ўn№nde beklemi■ti. Ama hiчbir ■ey olmam¤■t¤.
Ч Ah ■u insanlar! diyordu MЎsyЎ Michel, sonunda elime geчireceЁim onlar¤.