Jenő Rejtő. Sinjoro Vanek en Parizo

tradukis: László Balázs

Unua parto
I-a ĈAPITRO. Prologo en Saharo

Reĝino de Ŝebao sidis apud la tablo kaj razis sin. Sed ŝi kutimas blasfemi kaj pipfumi, kio estas tre malofta ĉe reĝinoj.

La razklingo estis la kaŭzo de ŝia blasfemado. Ĉar ĝi estas la sola armilo en la mondo, kiu estas vere danĝera tiam, kiam ties akraĵo triviĝis. Tiam skrapdifektas, vundas la haŭton, ĝi estas indulga nur kontraŭ la vizaĝharoj.

Post la supre skribitaj por ĉiu leganto estas evidenta, ke la Reĝino de Ŝebao estas viro.

Kiel eblas, ke reĝino estas viro?

Ekzemple tiel, ke li nomiĝas Stefano Ŝebao kaj la nomo Ŝebao memorigas la mokantajn konatojn pri la samnoma reĝino.

Pri tiu reĝino el la antikva epoko oni aŭdis ankaŭ en la fortikaĵo de La Grenelle.

Ŝebao ne devintus toleri la mokadon, ĉar ĉiu sciis, ke pasintjare li batis en Maroko la kantinestro, kiun antaŭe ankoraŭ neniu povis bati, nur la Disinjoro, ĉar li malsanigis iun lian okulon je katarakto.

Ŝebao tre refutis sian moknomon. Sed li evitis la kverelon, kaj pro moknomo li ne vangofrapis siajn kamaradojn. Iam Stefano Ŝebao al venis rekte en Brest-on el la teatra ensemblo de urbo Kecskemét, sen tio, ke li estus rifuzinta sian ludon en la teatraĵo “Epifanio”.

Li estis aktoro.

Fortik-osta, basvoĉa, belaspekta junulo.

Iam oni antaŭdiris al li prosperan karieron en lia kariero. Kaj nun li sidas ĉi tie en iu garnizono de la fremdula legio, apud la longa tablo de la dormoĉambrego de la personaro, kie kelkaj homoj razas sin.

Matene alvenis komitato el Maroko, gvidate de kapitano Collidon por fari esploradon en la afero de tragike mortinta senranga soldato, nomita Bradieux. Tial razis sin Ŝebao. Ankaŭ li estas atestanto kaj ankoraŭ tri homoj.

Ĝi ne estas granda ĝojo.

– Kiel novmodaj aferoj estas tiuj – diras iu subkaporalo al la alia. – Ke tia bubo, nomita Bradieux mortas en tiu ĉi malbenita garnizono.

– Ĉiu havos tiom da prudento – respondis la alia suboficiro sufiĉe laŭte, – ke ili ne denuncos sian serĝenton. Senrangulo neniam babilaĉu kontraŭ sia suerulo. Kiu denuncos en malagrablaĵon la suboficiron, tiu ne devas atendi unu jaron en la legio, ke oni sendu lin en ian teruran postenon.

Ili diris tion sufiĉe aŭdeble, por ke ĝi ne evitu la atenton de la sin razantaj atestantoj.

…Ŝebao nur tiradis la malnovan klingon, kaj li provis streĉi sian vizaĝhaŭton per grimacoj.

Ankaŭ Manuelo sidis en la proksimo. Li ne estas atestanto. Plie viktimo. Li estas maljuna hispano, lia vizaĝo estas tre delikata. Li aspektas preskaŭ malnova pentraĵo kun sia eleganta, longa, mallarĝa kaprobarbo, kun la kuspitaj lipharoj. La sufero en Saharo, la malfacila soldatservo de la legio, kvazaŭ estus plie emfazantaj la aristokratan delikatecon de lia eksteraĵo. Lia ebura, alta frunto, liaj enkaviĝintaj tempioj, sed eĉ tio, kiam ŝvito perlis sur lia vizaĝo, kiam li malfermas siajn okulojn lace – ĝi memorigis lin pri maljunaj kastelestroj, mortitintaj dum la epoko de kavaliroj.

Li tre ŝatis tiun bubo-junan Bradieux-on, kiu mortis.

Nun saltantaj paŝoj klakas sur la ŝtona pavimo de la koridoro!

La Pajac’!

Kaj la koncernulo jam enpaŝis, starante sur siaj piedfingroj, kiel ia fama baletistino, fininte sian solodancon.

Kaj li diras: “Hop!”

En la sekva momento, fajfante kaj ĵigante deĵetas siajn rimenzonon, ĉapon, kaj saltante li sekvas siajn havaĵojn!.. Li jam estas sur la lito kaj malbutonumas sian kamizolon.

Dume lia fajfado sonas akre!

Li ĉiam estas gaja, li dancas kaj saltadas.

Li estas Pajac’!

Ankaŭ li suprenas parandan uniformon, ĉar ankaŭ li partoprenos la priaŭskulton de la atestantoj.

Li reanimas la homojn ĉi tie kun neinterrompebla bonhumoro, ĉar iafoje li ridas tiel laŭte, ke ektremas ĉiu fenestro.

Pluraj homoj ridis kun li. Kvazaŭ malforta venteto blovus el la direkto de la dezerto, vigleco flugas kun Pajac’ en la sufoke varman ejon.

Li vestas sin dum sekundoj! Li ĵetas sian ĉapon supren kaj kaptas ĝin kape, suprenas la paradan uniformon, kaj fulmorapide, per grandegaj saltoj li jam sidas apud Ŝebao. Li ne ŝercas pri li. Efektive Emanuelo kompletigis triopa ilian amikecon kun Ŝebao kaj Pajac’. Homoj de diversa nacieco, neturo, kaj aĝo amikiĝas ĉi tie en la malproksima garnizono El Grenelle, en la infera mezo de Saharo. Pajac’ estis ruso, kaj li nomiĝis Ivan Gorĉev. Manuelo estas hispano, kaj Ŝebao, la Reĝino hungaro.

– Aŭskultu min – flustris Pajac’ al Manuelo, – kolektu vian forton iomete. Eblas, ke post neloge vi bezonos ĝin, olda Manuelo. Kaj tia maljuna kavaliro montru al la legio, ke oni ne povas superruzi lin facile…

– Tio ne interesas min… Kian komunan mi havas al la legio? Neniu redonos Bradieux-on!

Ŝebao okulsignalis al la pordo.

Ĝi komenciĝas! Subkaporalo haltas en la pordo kaj akre krias laŭte:

– Atenton! Al priaŭskultado! Ŝebao! Previente! Maturek! Gorĉev! Sekvu min!

La kvar atestantoj ekiris malantaŭ la subkaporalo.

La du aliaj suboficiroj staras indiferente en la pordo.

– Fine ja – diris iu kaporalo al la alia – nenio okazis. Ĝi ne estas la unua kazo, kiam iu mortas en Afriko de apopleksio pro la varmego

– Mi diras nur tion – respondis la alia, – kiu denuncas sian serĝenton en Afriko, tiu facile bruligos siajn fingrojn.

Nur nun alvenis la ĉefrolulo de la esplorado en parada uniformo. Serĝento Borodin! La du suboficiro mansalutis senvorte, la serĝento resalutis kaj iris plu.

La longa koridoro sorbis la klakadon de liaj malrapidaj, eĥaj paŝoj.

…Komitato!

La kapitano, kiu de tempo al tempo ludas per ora krajono, pendanta sur ĉeno, kaj po du malpli altrangaj oficiroj sidis apud li. Verda tablo estas antaŭ ili.

Gardisto staras kun bajoneto en la fono.

Antaŭ la tablo viciĝas streĉe rektiĝinte: Previente, Maturek, Ŝebao kaj Gorĉev.

Dekstre estas serĝento Borodin aparte, ĉe la flanko de la verda tablo, en parada uniformo, rigide, pale.

La akuzito!

Estas terura varmego! Ĉiu rapidas. La kapitano ĵetas kelkajn dokumentojn unu sur la alian, li legadas el iu, fine li diras al la alviciĝintaj soldatoj sek-voĉe.

– Vi estis kun Bradieux en la karcero, kiam li mortis! Mi priaŭskutas vin ĉiujn, ĉar mi suspektas, ke tiu senranga soldato fariĝis viktimo de malregulaĵo. Previente!

– Ordonu pri mi!

– Elpaŝu!

Tramplo.

– Ĉu Bradieux diris al vi ion antaŭ sia morto, kio povas esti grava el la vidpunkto de la esplorado de la afero?

– Li ne tre… konversaciis… dum agonio… – respondis Previente heziteme.

– Ĉu li mortis subite?

– Nu… – li eklevis sian ŝultron. – Li plendis, ke li havas spasmon, poste lia kapo kliniĝis malantaŭen, li stertoris kaj… ĝi okazis tiel…

La kapitano pugne batis sur la tablon:

– Parolu klare! Ĉu vi scias, kial li fartis malbone? Ĉu jes aŭ ne?

– Kiel mi povus scii tion?… Oni enportis lin posttagmeze… kaj vespere… li jam mortis.

– Nu… bone. Ni daŭrigu tion. Maturek. Venu antaŭ min ĉi tien! Ĉu vi aŭdis, kion diris via kamarado?

– Jes.

– Ĉu ankaŭ vi spertis tion?… Ne pensadu, fripono, ĉar mi ŝnurligigos vin!..

– Do… okazis ankaŭ tio, ke la Reĝ… Ŝebao frapetis, kaj envenis Gorĉev el la gardostaro… kaj…

– Ŝebao! Ĉu vi aŭdis la ĵusajn konfesoj kaj komprenis tiujn?

– Jes.

– Ĉu la parolintoj diris la veron ĝis nun?

– Ne, sinjoro kapitano. Kion ili konfesis, ĝi estas mensogo de la unua ĝis la lasta vorto.

– Kio okazis al Bradieux laŭ vi?

– La agadmetodo de serĝento Borodin kaŭzis la morton de Bradieux.

La okuloj de la kapitano kuntiriĝis malrapide, kaj lia voĉo frapis kun akra flustrado.

– La senrangajn soldatojn Previente kaj Maturek estu punitaj severe. Mi petos raporton pri tio. Ŝebao! Laŭ vi, kial malbonfartis Bradieux?

– Pro la puno. Lau la ordono de serĝento Borodin li devis ĉirkaŭkuri la korton kvardek kvin foje, en tuta marŝekipaĵo, uzata dum la pluva sezono!

Murmurado!

La kapitano denove kuntiras iun sian okulon. Ankaŭ la aliaj oficiroj rigardas konsternite la morte palan Borodin-on, kiu portas pitoreske parandan uniformon,

– Daŭrigu!

– Post la kuro Bradieux estis kun ni en la karcero, kaj tuj videbliĝis, ke li suferas pro sunfrapo. Komence ni lavis lin per nia akvoporcio, Maturek, Previente kaj mi. Poste mi frapetis por venigi la gardistojn, ĉar Bradieux kantis en sia senkoscia stato, li estis ruĝa por la febro… Gorĉev enrigardis, post foriro li revenis kun tio, ke sinjoro serĝento Borodin ne ordonis pri la malsana Bradieux.

– Ĉu vi asertas tion – demandis la kapitano mallaŭte, – ke la agadmetodo de la serĝento kaŭzis la morton de la senranga soldato Bradieux?

– Jes, ĉar la vero estas tio!

– Bone, filo mia… Gorĉev!

Pajac’ elpaŝis.

– Ordonu pri mi.

– Ĉu ankaŭ laŭ vi serĝento Borodin kaŭzis la morton de Bradieux?

– Do, nu…! – Li ĉirkaŭrigardis mirante. – Absolute ne! Tute ne temas pri tio!

– Ĉu vi ne sicas pri tio, ke Bradieux ĉirkaŭkurigis lin sur la korto?

– Kompreneble jes. Sed ĝuste serĝento Borodin estis tiu, kiu grde averti lin sin deteni de tia infaneca kurado en la sufoka varmego.

– Atentu tion, kion vi diras!

– Mi petas vin, sinjoro kapitano – li ekparolis kun sinkulpiga rideto, – mi vidis tiel. Ankaŭ tio veras, kiam oni frapetis por venigi min, mi vidis, ke la okuloj de Bradieux brilas, sed mi pensis ĝin, tial, ĉar li konstante entuziasmiĝas, kiam li pensas pri nia ŝatata serĝento. Ankaŭ ĉe mi estas tiel.

– Atentu! Se vi elturnos eĉ unu vorton, vi do buligos viajn fingrojn!

– La kaporalo diras ĉiam la samon, rilate miajn maleolojn, se mi ne kunbatas tiujn… Tiel oni ne scias, kio estas la bona kondutmaniero, kiam oni timas pri siaj fingrojn.

La kapitano komprenis lin. Li salte leviĝis, kaj batadis la tablon:

– Leŭtenanto Gerol! Komandu tiun kaporalon ne pli ol unu horo al dezerta punkompanio!.. Silentu! – li kolere alkiraĉis nun al serĝento Borodin, kiu anonciĝis por paroli elpaŝinte. – Baldŭ vi havos eblon defendi vin! Orĉev! Parolu serioze, ĉar vi amare pentos tion! Ĉu la konfeso de Ŝebao estas vera?

– Li konfesis false. Poste mi rakontis al li, kio okazis. Borodin, nia ŝatata superulo, malpermesis eĉ tion, ke mi portu akvon al Bradieux, kiam li ekvidis min kun la ladbotelo.

La kapitano ekstaris.

– Serĝento! Vi povos prezenti vian defendon antaŭ la milita tribunalo en Oran. Nun respondu al mi nur tion: ĉu iu atestanto malamas vin?

– Jes! – diris Borodin. – Mi punis Ŝebaon liginte lin al mallonga ĉeno, ĉar li elpaŝis el la vico kaj replikis!

La kapitano surmetis sian ĉapon, ŝovinte la dokumentojn sub sian akselon, li staris antaŭ Ŝebaon. Li fikse rigardis lin.

– Kial vi estis punita?

– Serĝento Borodin diris tion al la plotono dum ekzercado, ke ni estas stultaj, kaj nek inter nia patro estis tia soldato, kia li estas. Tiam mi raportis al la sinjoro serĝento, ke neniu povis esti pli eminenta soldato, ol mia patro.

La kapitano eklevis sian kapon.

– Ĉu… Kion faris via patro, kio laŭ vi estas nesuperebla militista plenumaĵo?

– Li mortis en batalo!

Fariĝis konsternita, iom solena silento.

– Ça va – kapjeis la kapitano mediteme. – Tiu plenumaĵo ne estas malofta, sed ĝi vere estas nesuperebla.

Kaj li etedis sian manon al Ŝebao.

Per tio la esplorado finiĝis.

Baldaŭ la milita tribunalo reprenis du rangojn de Borodin. Oni sendis la kaporalon en puntendaron, kaj la komitato senlace daŭrigis sian vojon kaj…

Kien kondukis la vojo de la komitato, tre mutaj homoj fuĝis ĉien.

Donald, la angla veterano, kiu servas sian dekan jaron en la legio, kaj li estas bone informita pri ĉio, li rakontis en la kantino pri tio, kion volas fari tiu serĝento Pipettin, kiu venis anstataŭ Borodi, al Gorĉev, Ŝebao, eĉ al Manuelo, tial, ĉar li estas ilia amiko?!

– Nu, vi tuj komprenos tion – diris Donald kaj pipfumante kubutumis antŭenkliniĝinte. – Nur tio estas la demando, ĉu troviĝas inter vi tia homo, kiu jam batis sian edzinon?

Multaj homoj anonciĝis.

– Mi jam batis ankaŭ la edzinon de mia juna frato – diris la kantinestro modeste, ĉar li neniam estis gaskonema. Donald kalkulis ilin:

– Unu, du, tri, kvar, kvin… vi kalkuliĝas du kun via bofratino, tio faras sep. Vi pagos ruĝan vinon, ĉar vi estas kaŭzintoj de ĉio, kio okazis al Gorĉev, Manuelo kaj al la Reĝino. – Tempesto de indigno falis sur Donald-on. Precipe flanke de la kantinestro.

– Mi batas la virinojn ne pro amuziĝo, pro ke mi pagu pro ĝi! – li kriis nervoze.

– Se ne, do ne! – diris Donald, kaj eklevinte sian ŝultron, li rezistis la tempeston.

Fine pagis la misfamigitaj homoj. Tiu hontaĵo ne restu sur ili!

La blankhara militisto unue trinkis, poste viŝis siajn lipharojn dudirekten, fine pemetante la ardantan tabakon en sian pipon, li komencis paroli malrapide.

– Do tiu konstanta esplorado, kaj inspektado, kio okazas nun pro la suboficiroj, kiel vi aŭdis ankaŭ ĉe la dezertanoj, ĝi ne estas alia, ol tiu inventaĵo, kiam vi batas vian edzinon, kvankam vi amas ŝin.

– Jes, mi tre amas ŝin – diris la kantinestro.

– Tamen vi batas ŝin.

– Jes, mi tre batas ŝin – li kapjesis kun sincera kompato.

– Nu, tiu situacio estas nun en Afriko inter la oficiroj kaj suboficiroj… Fulmo frapu tiun botelon de sodakvo… Do, unuvorte… Je via sano! Nun temas pri tio, ke la suboficiroj, ekde la ekzisto de la legio, estas la plej gravaj soldatoj en Afriko. Nu, sed kial? Ĉar ĝi estis la kutimo, eĉ tiam, kiam mi venis ĉi tien, oni komandis oficiron en la dezerton nur pro puno. Junajn leŭtenantojn, se ili havis multe da ŝuldo, skandalon pro virino, ili drinkis aŭ faris alian similan aferon. Tiam oni transpostenigis ilin en Afrikon. Ĉi tie ili transdonis feliĉe ĉiun sian servon al la suboficiroj. La serĝentoj de la legio estas unuarangaj soldatoj! Ili estas spertaj pri ĉio, de la financaj aferoj ĝis la bataloj kontraŭ la beduenoj… Nu, do! Tiel fariĝis la legia serĝento vera nocio en la tuta mondo. Vi devis havi bonan kontakton kun li, se vi volis ion en Afriko. Nu… poste sekvis tiuj modernaj tempoj kun la radio, aviado, kaj ne estas permesate bati la legianojn, do; Subite enmodiĝis ankaŭ ĉi tie, ke ju pli malfacila estas la servo, des pli bona oficiro estas bezonata al tio. Ne junaj, parizaj leŭtenantetoj venis en la legion kun portebla gramofono kaj alkoholismo, sed tiaj, kiuj superis oficirojn rilate ĉiuspecan lingvoscion de la indiĝenoj, strategion kaj organizadon. Dum batalo legiaj oficiroj kaj suboficiroj komprenas unu la alian bone! Nur tiu “tradicio” estas inter ili akriĝinta. La legia serĝento, konservanta la malnovajn tempojn, kiu estas plenrajta sinjoro super la legianoj kaj subordigitaj legiaj suboficiroj. Kaj tio ne plaĉas al la nunaj oficiroj.

Li eksilentis kaj batetis sian pipon al sia manplato.

– Nu kaj? – demandis la kantinestro.

– Nu… kaj… Ĝi estas tia, kiam vi iras aĉeti, sed anticipe vi ekbatas vian edzinon, kaj ŝi poste rompas teleron por kolero.

– Eble vi pravas! Sed se iam mi vidos ŝin fari tion… Je mia dio, ŝi amare pentos ĝin!

– La afero estas tute sama. Ĉar la oficiro forkomandos Borodin-on. Sed antataŭ li venos Pipettin, kaj restos la aliaj suboficiroj, kaj ili rompos tiun, kiu denuncis la serĝenton. Li povas iri en la alian finon de Saharo, sed la informo sekvas lin eĉ tien: “Li denuncis la legian serĝenton!” Kaj jam la unuan tagon oni ordonas al li plenumi dudek kvar horan deĵoron.

– Sed kion utilis la tuto, se la komitato foriros, kaj daŭros la revenĝo?

– Jen vidu! Foje vi kaptas surprize vian edzinon, kiam ŝi rompas teleron, vi vangofrapas ŝin, sed ĝi ne utilas. Se se vi vangofrapas ŝin la duan fojon, eble ŝi enuos tion.

– Vi pravas, mi provos ĝin – kapjesis la kantinestro. Nekredeble, kiom da teleroj rompiĝas ĉi tie!

…Gorĉev kaj Ŝebao venis en la kantinon. Tute kot-kovritaj. Ili purigis la stalon de la kameloj.

– Jen vidu – diris Donald mallaŭte al la ĉirkaŭsidantoj. – Jen estas la rompiĝintaj teleroj.

La fato ekiris sur sia admirinda vojo kun la afero de Borodin. Kiam komenciĝis la revenĝo, oni tute ne menciis Borodin-on.

Apenaŭ alvenis Pipettin, kaj kompreneble li faras inspekton. Ĝi estas lia devo!

Nun okulfrapas al li tio kaj ĉi tio.

– Kia estas tiu butonon? Kvartaga puno en salle de police.

– Ĉu vi ne scias, ke rimenzono estas bezonata al la laborvestaĵo? Vi ne ricevos viajn leterojn kaj vi ne rajtas forlasi la garnizonon dum tri semajnoj!

– He! Maljuna hispano! Ĉu vi forgesis kunporti la stativon de la mitralo? Pro tio gardostaru ĝis vespero ĉe la dezerta puto!

Kaj tiel plu. Kiu povus kontraŭdiri? Nuraj malregulaĵoj en la legio. Sed la suboficiro vidas ĝin nur tiam, kiam li volas.

…La fama aventuro komenciĝis ĝuste tiun posttagmezon, kiam la Reĝino finis sian servon, la purigadon de la staloj, poste li venis kun Gorĉev en la kantinon. Tre malesperiĝinte. Li do havis malbonan humoron. La plej kruelan doloron, krom la multe da malfacilaj servoj aŭ la ricevintaj punoj, kaŭzis la konstanta reteno de la leteroj.

Letero alvenis en Afrikon, en la fortikaĵon La Grenelle! Tio kuŝas en la kontoro du semajnojn, kaj la adresito ne ricevas ĝin!

– Kion vi pensadas? – akre alparolis Gorĉev sian amikon kaj eksidis apud lin. – Ni dizertu. Cetere oni mortigos nin.

– Bedaŭrinde mi ne povas – respondas la Reĝino. – Kion mi faru? Mi ne estas taŭga por dizerti. Sed vi provu! Fine mi ja havas neniun kaj estas egale… Vi certe havas iun.

– Nu, edzinon, infanojn kaj tiaĵojn – li respondis leĝere. Lia vizaĝo tamen serioziĝis pro tiu ŝerco kaj lasis Ŝebaon tie. Poste li iris sur la ekzercterenon, serĉis la skribiston de la regimento, staris senpere malantaŭ lin kaj flustris en ties orelon:

– Okazos sinmortigo en la fortikaĵo!

– Kio?!.. Ĉu vi scias, se vi frenezetumas min… vi amare pentos tion!

– Pst… Mi vidis vin nokte malantaŭ la kantino. Vi povis paŝis sur la vojon nur el la fenestro aŭ de sur la Luno. Se mi diros tion al la kantinestro, li mortigos vin posttagmeze. Ĝi estas certa, kiel veneno. Tio estas eĉ pli bona. Ĝi estas reletive pli rapida kaj milda morto, ĉar la kantinestro murdas per la spililo. Tio estas ĝena. Estus plej bone, se vi mortpafus vin. Ĝi estas pli bona negoco. Ĉar tiu afero per la spililo!.. – Kaj li masvingis malgaje. – Eĉ tiam estas malbone pensi pri tio, se vi fariĝos la viktimo.

– Ĉu… vi diros tion – li balbutaĉis – al la kantinestro, ke mi?

– Sendube. La reteno de la leteroj tre kolerigas min… Ankaŭ tio povas okazi, ke la kantinestro venos kun buĉisthakilo.

– Iru malantaŭ la vestaĵlavejon, vi, fripono – siblis la kaporalo, – mi kunportos viajn leterojn. Sed forsekretu, ke vi kaŝobservis min!

– Sciu kion fari, por ke vi ne devu tiom multe peni, kunportu ankaŭ la letrojn de la Reĝinio kaj Manuelo. Tiuokaze la kantinestro dormu posttagmeze. Nu, levu la kapon, oldulo mia! Imagu, kiom malbona estas la situacio de la leterportisto!

Post kvin minutoj la leteroj de ilia trio estis ĉe li! Gorĉev ricevis du leterojn, Manuelo kaj Ŝebao po unu. Unue li malfermis tiun leteron, kiun skribis sian juna fratino. Nun neniu estus nominta lin Pajac’, ĉar li estis serioza.

“Karega Ivan!

Mi enloĝiĝis en la malgajan domon sur la bulvardo St. Honore. Kiel mi jam antaŭsignis en la pasinta monato, tute ne eblas, ke mi revenu al mia onklino en Londonon. Mi miras, ke via domprizogisto, sinjoro Vanek, ne skribis je via interesiĝo pri la situacio. Kvankam mi luas la ĉambron de li. Mi opinias, ke vi troigas tiun aferon en Nico, sed mi obeos, kaj laŭ via deziro, mi forsekretos eĉ antaŭ li, ke mi estas via fratineto. Mi vivas en Parizo sub la nomo Nedda Harloff, kaj sinjoro Vanek ne konjektas, ke iam mi aŭdis la nomon Gorĉev. Mi ne komprenas vian malpeciencon, ke vi ne ricevas sciigon de sinjoro Vanek. Ĉu vi kedus al sinjoro Vanek, ke mi fartas bone, kaj mi ne suferas pro manko de kio ajn? Vi povas kredi tion ankaŭ al mi! Sed Vi, Ivan! Bonvolu skribi tuj, se vi malhavas ion! Mi scias, ke nun vi ne povas disponi pri via mono. Nadnjo hieraŭ ĝiris monon el Londono, kaj aldone mi sendas ducent frankojn. Gardu vin, kaj mi tre petas ne miksiĝi en ĉiun senpripensan frenezaĵon, kiel vi kutimas fari tion. Mi maltrankvilas nur pro ĝi. Mi kisas vin multfoje:

Nedda”

Kompatinda, kompatinda Nedda!

Nun jam ŝi vivas sub la nomo Harloff. Pro li! Li mem agitis en Nico la teruraĵon.

Li rigardis la alian leteron.

Sinjoro Vanek skribis ĝin!

Tiu homo preskaŭ puŝis lin en la tombon per siaj leteroj!

La bona, olda sinjoro Vanek!

Li renkontis lin en Nico, antaŭ du jaroj, kiam sinjoro Vanek ankoraŭ estis senhejmulo! Sed li fariĝis riĉulo, li do povis dungi sinjoron Vanek eterne.

Li estis lia sekretario, sed plie ŝajnis tiel, kvazaŭ li estus la mastro de Gorĉev. Ĉar li postulis la absolutan estimon kaj ne toleris la konfidencon.

Kaj Gorĉev, neniu scias kial – multaj homoj opinias same, – li donis tiun estimon al sinjoro Vanek, kiu kelkfoje skoldis sian mastron, sed cetere li faris nenian laboron.

Sed li faris tion dignoplene kaj impone!

Sinjoro Vanek estis filistro, kaj li sentis tiel, ke tio devigas la socion rilate lin. Ni vidu do, kiu estas tiu sinjoro Vanek?

Li servis en la legio. Hazde!

Oni distingis lin per la honormedalo. Ĝi estis ne lia kulpo.

Vivoj, amoj kaj la sorto de malpli grandaj nacioj aranĝiĝis tiel, ke sinjoro Vanek havis fatale decidan rolon en tiuj aferoj.

Sed li eĉ konjekton ne havis pri tio. Se iu estus rakontinta tion al li, li ne estus kredinta ĝin!

Li, kiel la blinda sorto iradis kun la kredo de burĝaj virtoj, orgojle, fervore, kun fidela gajeco kaj arogante.

Kiu estas tiu Gorĉev, kies sekretario kaj nun domprizorgisto li estas? Li ne scias tion. Li scias nek pri liaj parencoj. Li estas suspektinda homo, tio certas. Li tute ne konjektis lian aĝon, naciecon, profesion. Lia nomo estas rusa, li naskiĝis en Parizo, sed li parolas angle kun sia bopatro. Kiu vidas klare en tiu konfuza afero, li demandas.

Ĝorĉev kun siaj edzino kaj infano loĝis en Nico ĉe sia bopatro. Tie li implikiĝis en strangan skandalon. En iu klubo. Ĝi aperis ankaŭ en la ĵurnaloj. Ĉiu sciis tion. Nur sinjoro Vanek ne!

Kiu legas ĵurnalojn nuntempe? “Ĉiu publikas la saman aferon” – li diris plurfoje kaj kredis tion.

Sinjorino Gorĉev subite forvojaĝis kun siaj infano kaj patro en Svislandon.

“La maljunulo certe estas malsana je raŭmatismo” – opiniis la sekretario.

Li bone konis la ĝardeniston de la najbara domo. Tiu, vespere diris al li:

– Bela ulo estas via mastro.

– Jes. Li estas bel-statura junulo. En lia aĝo ankaŭ mi aspektis tiel.

Fine Gorĉev post unu semajno diris al li:

– Ni vojaĝos al Parizo, oldulo mia.

– Mi nomiĝas Vanek! – li rimarkas fierege.

– Jes, jes… sinjoro Vanek!.. Kompreneble!

Ili havis ankaŭ dento-mankan leonon. La najbaraj infanoj venis ludi kun ĝi. Ĝi apenaŭ povis maĉi la kuiritan viandon per sia gingivo. Gorĉev kunportis ĝin el ia afrika bankrotamaso. Oni nomis ĝin laŭ ties dresisto, kaj sur ĝia kaĝo restis ĝis nun la originala tabulo:

Aladaro Wendriner

artisto kaj rabobesto

Ĝi estis multe pli maljuna, ol Metuŝelaĥo. Oni nur tial fermis ĝian kaĝon, ĉar la buboj el la najbareco mort-timigis ĝin, kiam ili ĉirkaŭsaltadis la leonon.

En Parizo sur la bulvardo St. Honore, en antikva, baroka vilao adiaŭis Gorĉev de sinjoro Vanek, sen tio, ke li mem estus restinta eĉ unu tagon tie. Li lasis sian havaĵon ĉi tie, en polvokovrita, lavend-odora, malnova ĉambro.

– Kiu posedas la memblojn? – demandis sinjoro Vanek.

– Mi. La ŝlosiloj estos ĉe vi. Do gardu bone ĉion!

Sinjoro Vanek tuj decidis ekscii, kies domo ĝi estas, li devas koni ĝian posedanton.

Gorĉev la tagon de sia alveno en Pario skribis al sia familio, loĝantaj en Svislando, ke li dungiĝos al la legio. Poste li suprenrigardis fajfante al la pariza ĉielo, kiu efektive estis lia naskiĝ-ĉielo. Kompeneble ne koncernas sinjoron Vanek tiaĵo, ke li dungiĝos al la legio. Sinjoro Vanek estu domprizorgisto!

Bonege!

– Sinjoro Vanek! – li diris al sia sekretario. – Hodiaŭ mi forvojaĝos por ĉasi leonojn.

– Kial estas bezonata tiu ĉi domo?

– La muroj estas taŭgaj por pendigi belajn felojn sur tiujn. Vi restos ĉi tie. Atentu pri la membloj, kaj vi loĝos en aparta ĉambro. Mi esperas, kiel unuaranga sekretario vi estis, vi fariĝos tiel bona domprizorgisto.

– Vi ne trompiĝos pri mi!

– Ankaŭ mi samopinias – respondis Gorĉev kun malgaja antaŭsento.

Sed sinjoro Vanek tuj entuziasme vivis por sia nova komisio:

– Kiel vi opinius – demandis sinjoro Vanek, – se mi ludonus iujn partojn de la loĝejo? Kompreneble mi pensus nur pri sole vivantaj virinoj, havantaj pli ol kvindek jarojn.

– Nun mi ne volas okupiĝi pri negoco. Cetere mi miras, ke vi havas tiel fortan altiriĝon al la sole vivantaj virinoj, pli ol kvindek jaraj.

– Sinjoro! Tial mi proponas ĝin, ĉar mi vidas moralan garantion, rilate la maturan aĝon.

– De kiam mi scias, ke vi havas kvinde unu jarojn, de tiam mi ne kredas tian grantion – respondis Gorĉev. – Loĝigu sinjoron Wendriner en la bestĝardeno de Parizo, kaj vizitu la maljunan leonon kelkfoje.

Dum adiaŭo sinjoro Vanek atentigis Gorĉev-on apreci la monon. Li estu singarda, rilate la konatiĝojn sur la trajno, se li malvarmumos, li tuj kuŝu en la liton, prenu aspirinon, teon kaj ŝvitu, ŝvitu!

– Kio okazu – demandis Gorĉev, ĉar sinjoro Vanek forgesis el sia programo tiun bonan konsilon, – se mi eksoifus ĉe iu stacio, kaj mi irus en la restoracion por trinki bieron

– Mi garde avertas vin! – li kriis timiĝinte. – Neniam eltrajniĝus dumvoje! Se vi tamen farus tion, kalkulu viajn ĉiujn valizojn, cetere vi rimarkos ĉe la finstacio, ke vi perdis iun.

– Ĉu vi havas ankoraŭ ian utilan, bonan konsilon?

– La plej grava: ne petu kaj ne donu monon!

– Dankon – respondis Gorĉev. – Nu, ĉion bonan!

Kaj li iris…

Sinjoro Vanek stamfadis timiĝinte, turniĝante en la sama loko, poste li kriis post lin:

– Alo! Vi ne donis monon al mi!

– “Mi ne petos kaj ne donos monon!” Via vorto estas sankta skribo por mi!

Kaj li iris…

– Sinjoro! – li kriis timiĝinte. – Vi scias bone, ke la reguloj allasas esceptojn!

Gorĉev revenis ŝajne trompiĝinte, li eklevis sian ŝultron kaj transdonis al li multe da mono, krome plenigitan ĉekon, pagendan fare de la banko ĉiumonate dum unu jaro.

– Mi konfesas, ke vi pravas, sed tiel eblas, por ke la reguloj allasu esceptojn, mi konatiĝos en la trajno, aŭ mi elŝovos miajn manojn el sub la kovrilo, kiam mi devus ŝviti…

Li adiaŭis tiel. Kaj Gorĉev dungiĝis al la legio.

Kiel ĝi okazis, kio estis lia malnova afero en Nico, kiel li venis ĝuste en la malbenitan fortikaĵon La Grenelle, neniu sciis tion, sed oni tute ne zorgis pri ĝi.

Nun li staras apud lampo en la korto, tenante leteron kaj ducent frankojn en sia mano, meditante.

Subite li aŭdas bruon el la direkto de la korto… Kio ĝi estas?

Sahariano saltas de sur sia kamelo. Li estas ekspreso!

– Oni anoncis kvarantenon en Tuareg-lando! – li krias al la srĝento. Ŝajnas, ke li tuj portos la informon plu, ĉar li ne permesas forkonduki sian kamelon. – Estas kolero! El ĉiu fortikaĵo oni devas sendi ses homoj patrolante por zorgi pri la ordo. Krom la marŝ-ekipaĵo ili ricevos trinkakvon kaj nutraĵon por kvin tagoj.

La sahaiano tuj forgalopis. Estas granda ekscitiĝo…

Serĝento Pipettin poste diras al la subkaporalo, ke tiu Donald multe babilaĉas en la kantino.

Post duonhoro oni trumpetas alviciĝon. Kaporalo Robin iradas antaŭ la soldatoj mediteme… Kvazaŭ li elektadus nur divenprove.

– Ses homoj ekmarŝos al Tuareg-lando, kaj ili restos tie ĝis nova ordono, ĉar estas epidemio… Do Gorĉev, kaj Ŝebao krome… Nu, ankaŭ Manuelo, por ke ili ne pendigu sian kapon survoje, ankaŭ legiano Donald iros kun ili, kiel la kvara, kiu estas gaja parolanto. Ni tuj trovos ankoraŭ du homojn. Kun kvintaga nurtaĵo kaj trinkvakvo, pretaj por ekmarŝi, post unu horo anonciĝu ĉe la serĝento… Dis!

…Ĉiu iras senvorte por sia propra afero. Donald murmuras trankvile:

– Nun jam ili estas tiel koleraj, ke ili ĵetas ankaŭ la maljunan teleron sur la teron…

Estas malluma vespero. La ses soldatoj ekmarŝas indiferente.

– Ĉu ni dizertos? – flustras Gorĉev.

– Dizertu – flustras Ŝebao. – Mi anonciĝos sola kun la ordono.

– Tiam ankaŭ ni restos – respondas Gorĉev. La du aliuloj diras nenion. Tiell ili marŝas laŭ la ritmo de etaj buoj, rekte sur la improvizita ŝoseo, konsitanta el ŝtoneroj.

…Kiam la luno leviĝas, tiam la memorinda patrolo atingas la dezerton, kun kiu la ses homoj foriris el la fortikaĵo La Grenelle.

Porĉiam.

La serĝento komisiis Gorĉevon pri la gvido de la patrolo. Li ricevis detalan mapon pri Saharo, sur kiu la plej proksima oazo de la fortikaĵo La Grenelle estis je distanco de unu taga marŝado.

La mapoj pri Afriko, rilate Afrikon ne estas la plej fidindaj. Kelkfoje la diablo forportas iun oazon. La salboŝtormo kovras ĝin per nuboskapul-altla polvo, sed troviĝas multaj homoj, kiuj marŝas al la nesignita tombo de la oazo, tiuj, kiuj prenas la mapon, kiel sanktan skribon. Vere estas iom da identeco inter la mapo de la dezerto kaj la sankta skribo. La longe sopirita oazo atendas ilin sur la loko, signita per punkto, de kie ili jam ne devis sintreni plu, se estas eble kredi al la mapo de la sankta skribo, kaj en la transa mondo, ĉiu povas ekripozi pace.

– Mi proponas tion – diris Gorĉev, – ke ni faru notojn pri niaj travivaĵoj, se post dek jaroj ni elpromenos el Saharo, ni fariĝos milionuloj pere de la verko.

– Inter miaj amikoj – ekparolis Ŝebao – troviĝas verkisto. Tial ne estas malplena ŝerco, kion vi diras. Fine tiel aperus vera, laŭviva priskribo pri la legio

– Ne kredu, oldulo mia! La homoj volas legi tion, kion ili imagas volonte, oni ne ŝatas, se la realaĵo kontraŭdiras tion. Viaj amikoj en Parizo, Londono aŭ aliloke povas skribi nur tion, ke Saharo estas plena de tien-reen flugantaj polvovualoj, kaj la marŝkolono iras sub tiuj eterne movantaj polvovualoj, el kiuj de tempo al tempo elfalas kelkaj senrangaj soldatoj, kiujn oni lasas kuŝantaj en la dezerto, kaj kiam la marŝkolono atingas la plej proksiman oazon, ĝi konsistas jam nek el unu homo.

– Idiotaĵo – opiniis Ŝebao.

– Ĝi estas tre bona konstato – diris la blankhara Donald. – La homoj en siaj legaĵoj… admiras sian menson plej volonte…

Damne! Manuelo stumble falis.

Jam delonge ĉio kirliĝis antaŭ li en sangaj makuloj, ĉar la dezerta blindeco atakis liajn okulojn.

– Nu, nek lin la bona sorto venigis ĉi tien – murmuris Donald. Ili dividis lian ekipaĵon, tiel li estis kapabla sintreni plu.

– Eh, bone! Kial vi kunportas min? Mi ne revenos en Eŭropon, sed mi nek volas… Vi estas junuloj, do iru… Kial vivi plu?… Ankaŭ la kompatinda Bradieux restis ĉi tie.. – Li ne ploris, ne funebris, ne veadis, tamen estis sentebla, ke la morto de Bradieux profunde skuis lin anime.

La mapo ne mensogis. Vespere ili atingis la oazon. Ĝi ŝajnis sufiĉe loĝata loko, kun multe da palmoj, duaroj.

– Sinjoro – diris la tribestro, kiu tuj iris tien, – vi ricevos ĉion dormlokon, nutraĵon, sed vi devas paroli kun la ĝenamoj.

Nenia problemo. Ili estas patrolantaj soldatoj. Nur tiam ili estus dizetintoj, se ili estus devojiĝintaj de la difinita marŝdirekto. Venis la ĝendarmo kaj mansalutante redonis la dokumentojn de la patrolo.

– Ne ekiru al Zirzin – li diris, – plotono da spahioj fermas la vojon, kondukantan tien. Ekmarŝu al nordo, al Tuareg-lando, kaj trinku nur boligitan akvon survoje, kaj se vi vidos veni iun el la direkto de Tuareg-lando, raportu tion al la ĝendarmo.

– Se via prelego daŭros unu tagon pli longe, ordonu porti bekojn ĉi tien – diris Gorĉev, – ĉar estas lacige aŭskulti vin starante. Vi scias, ke ni ne kredas la superstiĉon pri boligita trinkakvo, kaj ni ne esta frenezaj serĉi ĝendarmon en Saharo, se iu venos renkonte al ni el la direkto de Tuareg-lando.

Poste la tribestro akompanis ilin el kabano el abodo. Manelo refortiĝis iomete kaj manĝis ion. Ili sidis tie en deprima humoro, ĝi estas nekontestebla. Nur Donald murmuris ian seriozan, anglan kanton. Nur Donald murmuris ian seriozan, anglan kanton. Ŝebao cetere estis silentema. Sed jen estas Gorĉev! Subite li frapas forte sur sian femuron.

– Per la sep sakramentoj! Mi do prubos, ke ni havos bonan humoron. – Li enpoŝigis sian manon per subita movo kaj elprenis du fermitajn kovertojn. – Ĉiu, kiu ridegos laŭte, tiu povas ricevi leteron de hejme. – Ĝi elektris ankaŭ Ŝebaon kaj la maljunan Manuelon! Letero de hejme! En la mezo de Saharo!

– Mi kaŝis tiujn kontraŭ malbonhumoro!

La papero tremis en la mano de Manuelo kaj lia duono da liphararo ekkonvulsiis de tempo al tempo

– Kompatinda… Kompatinda edzino… – li frustis kun rompiĝinta voĉo

– Pri kiu vi parolas?

– La patrino de Bradieux skribis… – murmuris la hispano. – Ŝi ankoraŭ ne sciis, ke la knabo mortis.

– Ĉu vi konas lian patrinon? – demandis Ŝebao.

– Ŝi estas mia edzino…

– Ĉu Bradieux estis via duonfilo?

La hispano skuis sian kapon malgaje kaj larmoj fluis el liaj okuloj.

– Li estis mia filo… Mia kara… sola filo li estis…

Ili sidis senvorte en tiu rondforma, malgranda duaro, kiun la arabo malplenigis por ili. Li dormis antaŭ la kabano. Li ligis siajn timzorgitajn kunloĝantojn al la najbara mimozheĝo. Iu kunloĝanto estis kapro, la alia kamelo.

Jes, ĝi estas grava afero. Lia filo estis kaj tie… preskaŭ antŭ li… Manuelo apogis sin al la muro kun fermitaj okuloj. Al neniu estas proponinde kuŝiĝi ĉi tie…

– Rakontu amiko, kia sorto venigis vin en la legion? – demandis Gorĉev.

Delikataj, bluaj vejnoj pulsis sur la tempioj de la hispano.

– Per dios… nek mi mem scias tion – li flustris, – mi estis artisto, poste drinkejestro, kaj mi bankrotis… Ĝi estas ĉio.

Li eksilentis. Ŝajnis, ke li ne volonte parolas pri ĝi.

– Mi – komencis Gorĉev – devenas el malbonŝanca, rusa, elmigrinta familio. Mia facilanima patro estis advokato kaj domposedanto en Peterburgo. La zorgema, rusa patro ankoraŭ ĝustatempe elektis la profesion de gvardia oficiro, aŭ almenaŭ li partoprenis en la murdo de Rasputino, por ke poste, elmigrinte li ne devu honti, kiam ili kontaktiĝos profesie kun simplaj gazetkolportistoj, kun Jusipasov kaj al li similaj, mirindajn nomojn havantaj grafoj. Liaj infanoj vizitis la klasojn de la bazlernejo kun mallevitaj okuloj, kie iliaj samklasanoj estas scivolaj pri la fabeloj de la patro pri la gvardio kaj pri la Vintra Palaco. Sed, ĉar mi trovis konvena nur la priskribon de la hinda kriptego Taĝ-Mahalo inter la libroj de mia kuzino, mi do studis ĝin, por rakonti pri tio anstataŭ Carskoje Selo. Multaj el ili eble eĉ nun miras pri la historio de la enbalzamigita sinjorino, ripozanta en la salono de la Vintra Palaco. Poste trafis nin multe da plagoj. Mia juna fratino iris en Londonon al parencoj, mi fariĝis maristo, fine mi akiris havaĵon, pozicion, eĉ domprizorgiston…

Al Ŝebao skribis sia artista amiko el Parizo, ke tie pendas io en la aero, kaj li ne faru longan nazon en Afriko!

Ĝorĉev, kiu ankoraŭ ne malfermis la leteron de sinjoro Vanek, nun fine li elprenis tiun plej grandan misteron de la mondo, kies solvo eblas nek logike, nek matematike.

Sinjoro Vanek preskaŭ samtempe, aŭ apenaŭ iom pli poste informis lin pri pluraj, gravaj aferoj (najletoj, la lignotabuloj de la subtegmento, vagantaj katoj de la najbaroj ktp.), ke li ŝlosis ĉiun ĉambron en la domo, escepte sian loĝoĉambron

Li devas freneziĝi pro li. Unuparte sinjoro Vanek neniam mensogas. Aliparte sia fratineto transprenas la leterojn, adresitajn al la bulvardo St. Honore n-ro 27. Kion fari?

Li ne povas skribi tion, ke li konas Nedda Harloff-on, tamen li ŝatus ekscii de sinjoro Vanek, ĉu sia fratineto loĝas tie? Kiel li povus interesiĝi pri ŝi de aŭtoritata, objektiva persono?

Ĉi-rilate, li maltrankviliĝas pri siaj mebloj kaj havaĵoj, li klopodas diveni komplike ruze, ĉu sia fratineto vere loĝas sur la bulvardo St. Honore?

Lastfoje li skribis tion al sinjoro Vanek:

“Interesiĝante pre de mia respektoplena letero, mi havas la honoron veki vian atenton, ke viaj estimataj respondoj, bedaŭrinde, enhavas malmulte da klarsencaj frazoj, senkonsidere la ĉirkaŭparolojn, sufiĉe oftajn. Cetere mi skribas revite pri viaj servoj, ĉar vi plenumis miajn ĉiujn petojn. Vi nur ne skribis sufiĉe precize, kiel vi vivas en via ĉambro. Krome mi ricevis vian sendaĵon, dankon. Antaŭ ok jaroj, la fervoja horaro estis sufiĉe ekscita legaĵo, sed la nomlisto de la interurbaj telefonabonantoj laŭ alfabeta ordo estas iomete enua. Sed mi ĝoje akceptis la fortepian-partituron de muzika teatraĵo, kies titolo estas “Ĉe la piedo de montoj”..

Laŭ via deziro, antaŭ manĝado, mi viŝas la manĝilaron per la buŝtuko por forigi la postrestintajn malpuraĵojn de la smirga papero. Responde al via estimata interesiĝo mi sciigas al vi, ke post mia tri-semajna agado sur mia saldo estas du mortpafitaj leonoj, laŭ la suba detalado:

1 femala 2 metroj

1 maskla (aŭ amindumanta) 2,5 metroj

resume: 4,5 metroj

La hotelojn, laŭ via konsilo mi evitas, kiel vi vidas, mi loĝas en kazerno ĉe mia amiko, kiu estas subkolonelo, en la ĉefurbo de Afriko, en la pitoreska haveno La Grenelle.

Denove mi kuraĝas peti vin, poŝtrevene, ĝis la plej etaj detaloj informu min:

1. Ĉu loĝas nur unusola animo krom sinjoro Vanek?

2. Skribu precize ĉion, kion vi faras de mateno ĝis vespero, kaj ĉion, kio okazas en la domo.

3. Krome mi petas la konfirmon de mia letero, esperante, ke mi povas kalkuli vian interesiĝon ankaŭ en la futuro.

4. Mi finas mian leteron, kaj sincere via

kun kora saluto

Ivan Gorĉev

La respondo estis preciza kaj kontentiga. Sinjoro Vanek skribis la okazaĵojn de la tago laŭ la peto de Gorĉev. Unuavice li menciis, ke matene, sed plej malfrue, kiam li vekiĝas, li trinkas teon kaj manĝas toaston. Sed jam okazis ankaŭ tio, ke li matenmanĝis fingringon da konjako (se li trinkus unu guton pli multe, li estus dormema dum la tuta tago). Li skribis ankaŭ tion, ke li tagmanĝas je la kvara horo, kaj li menciis, ke skraptapiŝo malaperis el la ŝtuparejo. Estus praktike alĉenigi tiujn. La eksdomprizorgisto kunportis kelkajn laborilojn el la keletaĝo, asertante, ke tiuj estas la liaj. Koncerne tiun konkretan demandon, ĉu ne estas alia loĝanto en la domo, li respondas tion, ke li ne kaŭzigis malkonfidon per siaj servoj. Respondante al la demando, ĉu li rompis la ordonon de Ĝorĉev, ĉu estas luanto en la domo krom li, sincere kaj simple li respondas:

Jes! Estas!

Superfluas ridi pri tio. Li nun ne skribos la nomon de la luanto, kiu vivaĉas en la lavejo, inter tre modestaj cirkonstancoj kaj fariĝis tre kara al la koro de la plendito. Sed nur tiam li skribos lian nomon, se sinjoro Gorĉev sufiĉe bone akceptos ĝin en sia respondo, ĉar li pensas, ke sinjoro Vanek kulpas pri tiu luanto. Ĝis tiam li silentos por atingi pli grandan efikon. Ĵaŭdon antaŭtagmeze la kamenpurigisto estis ĉi tie. Li diris, ke ni ne uzu la etaĝ-hejtdo, ĉar mankas iu parto de la elkonduka kubuttubo. Interese, ke ankaŭ al li, en la lernejo ŝiriĝis. ĉiu lia jako ĉe la kubuto. Hodiaŭ li alpoŝtigis la petitan librojn, kaj li sentas tiel, ke li elektis tiujn bone, kiuj povas interesi ĉasiston de leonoj:

Maculay: La krucmilitoj kaj Rikardo la Leonkora. Taine: La leonaj ungoj de la juna Dickens. Osendovskij: Kies estas la grandparto de la krudaj materialoj de la mondo? Caraj oficiroj, rusaj knabinoj. (Teatraĵo) Astrinomiaj Jarlibroj: Nia Tero kaj la konstelacioj Amforo kaj Leono. (Aparta scienca studaĵo pri Plejado.)

Mi ne kredas, ke Vi ĉasas ankaŭ kortbirdojn, sed estintus domaĝe stumpigi tiun belan libron.

Bedaŭrinde li havas strikte da mono, tial li finas sian leteron jene:

Mi tre urĝe atendas vian kiel eble plej baldaŭan respondon, rilate la aranĝon de mia ĝena financa situacio, ĉar mi jam lombardis mian sigelringon. Se vi sendos monon, tiel mi ne devos malhavi mian preferatan juvelaĵon, ĉar

mi reaĉetos ĝin kun estimo

Vanek B. Eduardo

domprizorgisto kaj persona sekretario

Tio do jam estas tro!

Nun jam li komencas kompreni… La kompatinda kanbino enloĝiĝis en la lavoĉambron.

Li mortigos Vanek-on, se li lasas tiun knabinon loĝi tie.

Se nur li povus skribi al ŝi! Sed neniu scias, kiam ĝi eblos?!

La maljuna Donald, kiu jam delonge ne atendis kaj ne skribis leteron, rigardis Gorĉev-on, kiam li frapis sur sian genuon per la ĉifita letero.

– Ne indas koleri! – li diras. – Tia esta la vivino!

– Mi enbatos la pipon en vian buŝon! Nun temas ne pri tia virino, kian vi pensas – kriegis Gorĉev.

– Ĉu vi, Reĝino? Tiel estas kutime, kiuj iros kune morti, ili sciu ion unu pri la alia. Ĉiu scias pri mi, ke antaŭ dek jaroj mi forte ekbatis iun en restoracio, kaj mi pensis, ke ĉi tie estos pli bone – diris la maljuna homo kun pipo. – Se ni jam komencis tion, ni daŭrigu plu!!

– Oni rekonis ĉiun escepte min – murmuris Ŝebao. – Ankaŭ mian fianĉinon oni rekonis. Ŝi fariĝis fama stelulino, kaj mi… se ni lasu tion… Mi pensis, nek ĉi tie estos pli malbona sen ŝi. – Estis videble, ke li ne povas diri pli.

La maljuna arabo zumkantis ekstere, kaj kelkfoje ankaŭ birdo kriĉadis en tion… La oazo, laŭ nekredeble blanka ardo, la nokta mallumo streĉiĝis inter la rigidaj palmoj.

– Mi – diris Gorĉev, rompinte la silento, kvazaŭ lia atento direktiĝus al la miriapodoj, kuradantaj sur la muro, kvankam li fariĝis tia pro ia stranga, interna tensio, – la praa sango… montriĝis en mi…

Li eksilentis. Montrofingre li movetis la erojn de kuskuso, restintajn el la vespermanĝo. Kelkaj cikadoj ekĉirpis subite, kvazaŭ ĝis nun ili estus mute atentantaj, sed nun jam ankaŭ ili komencis sian noktan kantadon.

– Kiel trompludisto mi praktikis mian sufiĉe multpromesan karieron. Post triobla pokera ludo, la detektivoj konfiskis la peketon da ludkartoj. Anticipe mi gajnis fabelan monsumon. Ĝi ne konviktiĝis, sed ankaŭ flustrado sufiĉas en kazinoj. Mi estas trompludisto. Ankaŭ mia patro estis tio… Li mortpafis sin… Kio okazis?

Ili ĉiuj tri salte leviĝis.

La kolosa Donald, kiu eble estis pli maljuna ol Manuelo, li kaptis la hispanon facilmove kaj elportis lin en siaj brakoj.

– Li mortos – diris Gorĉev mallaŭte. – Eble, lia sanstato ankorŭ ne estas fatala, se ni savos lin… Irante al nordo, ĉe Mars el Kebir eble ni povos atingi hispanan terenon.

– Mi ne dizertos – diris Ŝebao moroze.

– Ĉu vi pensas tion, ke mi dizertos de tie, kie vi soldatservos plu?

– Mi ne dizertos.

Estis silento. Poste aŭdiĝis grincado de ĉeno, kvazaŭ bagnanoj marŝus en la proksimo. Nur la rimenaro de la maltrankvilaj kameloj kaŭzis la bruon.

– Eble li eltenos nur du semajnojn – revenis la blankhara giganto kun pipo. – Mi metis sub palmon. Mi dizetus kun li, sed mi ne povas porti la maljunulon sola.

– Kaj li ne havas amikojn – diris Gorĉev ironie.

– Per la sep sakramentoj! – kriegis Ŝebao, kion li faris eble trifoje en sia vivo, kaj fariĝis tiel muta silento pro tiu tondra voĉo, ke hieno, cikado, kakatuo mutiĝis dum minutoj en la fora dezerto. Ne provoku min! La Farunharulo ĵetu monero “ĉu fronto aŭ dorso”!

Oni nomis la veteranan Donald-on Farunharulo pro liaj densaj reglatigitaj, blankaj haroj.

– Fronto – diris Gorĉev.

Donald suprenĵetis la moneron. Kiaj ĝi falis, Gorĉev kliniĝis super tion fulmorapide, poste li montris ĝin al Ŝebao. Ĉu la kvin solda monero ne turniĝis dumtempe, tio restos eterna sekreto de Saharo.

Nu! Jen vidu, ke ĝi estas fronto!

Ŝebao enpensiĝis. Fine ja ili pelos lin en la morton senkulpa, kaj nek tiu Gorĉev estas tia homo, kiu estus multe pli, ol li mem. Nun temas pri tio, ke oni mortigos Manuelon pro ili, do ilia devo estas kunporti lin.

– Nu bone. Ni dizertu! – Per tio finiĝis la ludo “Ĉu Fronto aŭ Dorso” kaj komenciĝis alia ludo: “Je vivo aŭ morto!”

Tagmeze ili jam devojiĝis de la difinita direkto, priskribita en la ordono…

…Kaj tiam (ĝi estis kontrolebla epizodo de la komplike funkcianta sorto) multe da homoj, krome duonmortuloj, vivantoj, sed ĝenerale senhelpuloj, ekiras de la plej diversaj punktoj de Saharo al la sama celo, kaj ili eĉ konjekton ne havis pri tio, ke ili marŝas al sia neretireble, difinitive plenumiĝonta estonto, kiu atendas ilin en centra loko.

En forlasitan parizan domon.

Kaj ankaŭ kaoso de multe da timigaj, konfuzaj, gajaj kaj mortdanĝeraj eventoj ekvojis, samtempe kun tiuj homoj…